Er heilårs utedrift med småfê eller storfê…

Leif Trygve Berge

Eg vaks opp på eit småbruk på Utåker mellom gamle og store frukttre oppom Askelandstompen, der dei bratte svingane går ned til ferjekaien. På garden var det mangesysleri med frukt, 20 sau, 3 mjølkekyr og litt laksefiske om sommaren.

Etter ungdomsskulen gjekk eg på yrkesskule på Husnes og Rubbestadneset. Midt på 80-talet starta eg mi yrkeskarriere på Mongstadutbygginga. Hausten 1987 hoppa eg av yrkesvalet mitt, og eg vart agronom på Stend våren 1988. Etterpå gjekk turen til Tekniske fag på Norges Landbrukshøgskule. Der arbeidde eg som forskningsteknikar med fokus på ugrasbekjemping i korn og grønsaker. I 1993 fekk eg jobb i Forsøksringen, då som ringleiar i Økoringen Hordaland. Sidan har eg vore i Forsøksringen som no heiter Norsk Landbruksrådgiving Vest. Arbeidsområdet mitt i dag er alt frå generell rådgiving til medlemer til funksjonstesting av åkersprøyter, økonomiske driftsplanar i samband med bruksutbygging og hjelp til søknadar til Innovasjon Norge. I tillegg underviser eg på autorisasjonskursa i tiltak mot smågnagarar og plantevern .

Sidan 1993 har eg saman med familien min budd på gard i Ølve. Landbruket har endra seg mykje på ein del område desse åra. Særleg gjeld dette driftsomfanget og mekaniseringa, og i dag driftar me fleire gardsbruk i bygda. For å lukkast med å halda slåtte- og beiteareala me disponerer nokolunde i hevd er både sauer, flyttbare straumgjerde, traktor, plog, rundballemaskin og rundballekuttar viktige faktorar. Og ikkje minst må eg nemna eit godt nabosamarbeid med slått og grøfting. I lemminga og i andre arbeidstoppar slik som fjellsending og sanking har me god hjelp frå både ungdomar og eldre. Dette er svært viktige hjelparar for å kunna halda på med gardsdrift i tillegg til jobb som rådgjevar.

Det viktigaste du må ta omsyn til om du skal lukkast med heilårs utedrift, er behovet for trakksterkt areal i terrenget rundt fôringsplassen. Vidare må du ha gode traktorvegar der du kan køyra inn grovfôr og gjera reint rundt og på fôringsplassen. Hugs at du må samla opp gjødsla, lagra den på ein forsvarleg måte over vinteren, og seinare nytta den som gjødsel på dyrka areal. Leskur må vera tørre og reine, og tilgjengelege for dyra i nær tilknyting til fôringsplassen. Mattilsynet kan gjera unntak dersom du finn naturlege leplassar, slik som i tett granskog, under hidlarar eller liknande.

Elles vil eg tilrå at arealet som husdyra dine skal gå på om vinteren vert skånt for beiting og trakk om sommaren, dersom du har nok beitegras på andre teigar. Dette gjer at du får betre grasvekst og mindre snyltarproblematikk.

At buskapen kan røra seg fritt heile året og mesteparten av tida under open himmel, gjer godt både for dyr og røktar. Men nokre viktige moment vil eg nemna:

Først av alt, tenk HMS.
Hald dyra tamme og tillitsfulle.
Lag sikre stengsel som til dømes hindrar at dyra renn deg i senk når du kjem med nytt fôr.
Fanghekk til storfê vil eg absolutt tilrå når enkeltdyr treng ekstra oppfølging.

Me har skrive litt om erfaringar frå dei fem ulike fôringsplassane me har følgt:

Dersom du vil drøfta eigne erfaringar med utegang eller om du vurderer å starta med ei slik driftsform, må du gjerne ta kontakt . Me har eit godt kontaktnett med utedriftsbruk og andre aktuelle fagmiljø, og vi tilbyr rådgiving om du vurderer å starte med eller bli betre på utedrift.

Eg gler meg til å høyra frå deg!