Rug- og raigrasbeite til mjølkekyr i Askvoll

Etablering av beite

Harald Ålen driv mjølkeproduksjon med 38 årskyr i Kvammen i Askvoll. Slåttemarka nærast fjøsen er fastmark med god helling. Åkeren på 30 daa vart sådd 20. mai etter tradisjonell jordarbeiding (pløying og harving). Såmengdene var 10 kg haustrug og 4 kg toårig raigras (italiensk raigras). Rug og raigras bør såast kvar for seg: Rug på 3 cm og raigras på 1 cm djupne.

Vêret vart fantastisk fint i vekene etter, så det gjekk fint å sleppe på kyrne fire veker seinare. Ideell beitestart er når rugen er 10-15 cm høg. Allereie 25. juni var ein del strå av rugen i ferd med å sette aks.

Skiftebeiting

Rug og raigras veks så raskt at beiteopplegget må vere intensivt. Dyra bør beite 1-2 dagar på same skifte og komme igjen etter ei veke. Harald har delt arealet i to nokså like skifte, og det eine er foreløpig nytta til slått og det andre er delt i 5 like skifte på 3 daa kvar. Det er svært viktig å halde plantene på eit vegetativt stadium; høgt beitetrykk kombinert med beitepussing lyt til. Dersom rugen set aks vil det bli lite gjenvekst etter beiting og pussing, og det er raigraset som lyt stå for produksjonen. Målet må vere at rugen skal produsere smakfullt beitegras til ut i august før raigraset tek over og syter for godt beite resten av sesongen.

Erfaringar

Erfaring så langt er at 30 daa er eit rikeleg stort areal til dei 35 kyrne som mjølkar. I ettertid ser han at dyra burde vore sleppt ut nokre dagar tidlegare, då mykje av arealet kom vel langt før første avbeiting på dei siste skifta. Truleg hadde det vore ideelt å så ein del av arealet, som går til slått no tidleg på sommaren, med berre raigras. Då kunne Harald late dette arealet vekse i 60-70 døgn før slått. Italiensk raigras set ikkje aks i såingsåret, så kvaliteten er god i ein lenger periode enn med westerwoldsk raigras (eittårig raigras).

Etter 14 dagar med beiting og mykje kjøligare vêrlag i juli enn siste 10 dagane i juni, ser Harald at han vil få bruk for deler av arealet som vart slått 25. juni til beite. Han har heile tida fôra med surfôr inne, og han registrerer at kyrne et 15-20 kg surfôr i døgnet. I gjennomsnitt har han redusert kraftfôrbruken med 4 kg pr ku pr. dag.

No tidleg i juli er veksten i vanleg eng god, men Harald ser at rug- og raigrasarealet utmerkar seg med atskilleg raskare vekst. Han tykkjer det så langt har vore interessant å drive med intensiv beiting med mjølkekyr. Ein må vere på hogget heile tida og fokuset må vere både på stell av beita (pussing og gjødsling) og på trafikken og produksjonen hos dyra.

Kutrafikk

Robotbønder snakkar om kutrafikk i fjøsen og om trafikk i roboten. Dette er fagområde som Tine Rådgiving og kraftfôrleverandørane er spesialistar på. Harald har ikkje uventa fått til dels stor nedgang i trafikken i roboten etter beiteslepp. Kyrne likar seg så godt ute at det går lenger tid mellom kvar mjølking. Høg mjølkefrekvens er viktig for å ha høg yting. I lag med rådgjevar i Tine vert det diskutert kva tiltak som kan stimulere til auka kutrafikk i roboten.

Bønder som har lang erfaring med robotmjølking og aktiv beitebruk nemner fleire tiltak for å stimulere til hyppigare trafikk i roboten:

• Endre tildelinga av kraftfôr (gje ein større del av kraftfôret i roboten)
• Fri tilgang til beitet heile døgnet
• Styring av kutrafikken i fjøsen
• Tilgang på salt ved roboten

Økonomi

Harald ser på beitesesongen 2020 som eit prøveår. Han tykkjer det har vore interessant å drive med intensiv beiting. Ein må vere på hogget heile tida og fokuset må vere både på stell av beita og på trafikken og produksjonen hos dyra. Arealet vart totalt sett ikkje godt nok utnytta sidan halve arealet måtte haustast to gonger på eit tidleg utviklingsstadium for å unngå at rugen kom i skyting. Avlinga vart difor låg. Neste år vert beitearealet på 20 dekar (0,5 dekar pr. ku).

Reduserte fôrkostnader inne vart noko større enn tapet i mjølkeinntekt, men det vart for lite att til å dekke dyrkingskostnaden med beitet. Dette gir Harald god motivasjon til neste år. Då er målet lågare fôrkostnader inne og ingen reduksjon i yting i beiteperioden.